90. Гликоген мобилизациясы және әр түрлі физиологиялық жағдайларда органдар мен ұлпалардың глюкозамен қамтамасыз етілуі.
Гликогеннің мобилизациясы (ыдырауы). Бауырда глюкоза-6-фосфатаза ферментінің болуына байланысты бауырдағы гликогеннің мобилизациясы бір реакциядағы бұлшықеттерден ерекшеленеді (5-реакция). Бауырда глюкоза-6-фосфатазаның болуы бауыр гликогенінің негізгі қызметін қамтамасыз етеді - басқа органдардың пайдалануы үшін тамақтану арасындағы аралықта глюкозаның қанға бөлінуі. Осылайша, бауыр гликогенінің мобилизациясы қандағы глюкозаның сіңуінен кейінгі кезеңде тұрақты 3,3-5,5 ммоль деңгейінде сақталуын қамтамасыз етеді. Бұл жағдай басқа органдардың және әсіресе мидың жұмысының алғышарты болып табылады. Тамақтан кейін 10-18 сағаттан кейін бауырдағы гликоген қоры айтарлықтай таусылады, ал 24 сағат бойы аштық оның толық таусылуына әкеледі.
91. Гликоген мобилизациясы және синтезі реттелуі. Көмірсулар алмасуын реттеудегі гормондардың ролі. Гликоген түрінде глюкозаның жиналуы және ыдырау процестері, организмнің энергия көзі ретінде глюкозаға қажеттілігіне байланысты реттеліп отыруы қажет. Гликоген метоболизмндегі процестер бағыттарының өзгеруі гормондар қатысумен қамтамасыз етілетін, реттеуші механизмдер арқылы жүзеге асады. Бұл метоболиттік жолдардың ауысуына Бауырда→ инсулин, глюкагон, адреналин Бұлшықеттерде →инсулин мен адреналин қатысады. Инсулин- нәруыздық гармон, ұйқы безінің лангерганс аралшасының ß жасушаларында түзіліп, қанға бөлінеді.ß жасушалары тағам қабылдағаннан кейін глюкозаның жоғарылауына жауап ретінде инсулинді бөледі. . Глюкагон - ашыгу гормоны » , ұйқы безінің а - жасушаларына , канда глюкоза концентрациясы төмендегенде , жауап ретінде түзіледі . Химиялык табиғаты бойынша глюкагон - пептид . Ол бұлшыкеттер мен миды өте тез энергия көздерімен камтамасыз етуi кажет . Гликогеннің синтезі мен ыдырауына гармондардың әсері екі негізгі ферменттің: гликогенсинтаза мен гликогенфосфорилазаның белсенділігін фосфорлау және дефосфорлау арқылы өзгерту нәтижесінде өтеді. Гликогенфосфорилаза екі түрде кездеседі:
• Фосфорланған →белсенді а форма
• Дефосфорланған→ белснділігі жоқ в форма
