Nazarbayev Intellectual Schools Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «назарбаев зияткерлік мектептері»
жүктеу/скачать 9,34 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жүнісова Р.Ж., Жүнісова Ұ.Ж.
- Nazarbayev Intellectual Schools
- Мұғалімнің кәсіби дамуы
- Жунусова Гульнара Сарсенбаевна
- ПОВЫШЕНИЕ КВАЛИФИКАЦИИ ПЕДАГОГОВ В УСЛОВИЯХ РЕФОРМИРОВАНИЯ КАЗАХСТАНСКОЙ СИСТЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ
Nazarbayev Intellectual Schools 2. Биология. 6-сынып. Тірі организм: Жалпы білім беретін мектептерге арналған оқулық / Н.И. Сонин, Ә.Қ. Кисымова. – Алматы, 2006. 3. А.Қ.Қисымова, С.Н.Обаев Биологияны оқыту әдістемесі. Оқу құралы, Алматы, 2010, -216 б. Жүнісова Р.Ж., Жүнісова Ұ.Ж. Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық институты (Қазақстан Республикасы) МҰҒАЛІМНІҢ КӘСІБИ ДАМУЫНДА ЖОБАЛАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫНЫҢ РОЛІ Қазақстан Республикасының «Білім туралы Заңында» білім беру жүйесінің басты міндеті: «ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, оқытудың жаңа технологияларын енгізу» делінген. Сонымен қатар оқыту формасын, әдістерін, технологияларын таңдауда көп нұсқалық қағидаға және мұғалімдердің өзіне ыңғайлы нұсқаны қолдануына мүмкіндік берілген. Тұлғаның ерікті түрде, шығармашылықпен дамуына, өзін - өзі көрсете білуіне, өз өмірін дұрыс бағдарлауына осы қасиеттерді жетік меңгерген мұғалім ғана жәрдемдесе алады. Осыған орай мұғалімнің кәсіби - шығармашылық белсенділігін қалыптастыру мен дамыту мәселесінің көкейкестілігі күннен - күнге арта түсуде. Аталған міндеттерді шешуде мұғалім белгілі бір технологияны қолдануы керек. Себебі инновациялық технологиялар оқу-тәрбие үрдісінің шығармашылықпен терең ойластырылған көптеген факторлардың үйлесімділігін, оқыту мен тәрбиенің тиімділігін қамтамасыз ететін жанды құрамдас бөлігі. Мұғалімнің кәсіби іс-әрекетінің жалпы педагогикалық компонентінің мазмұны оқытуды жоспарлау мен мақсат, міндеттерді практика жүзінде іске асыруды, оқушының танымдық, шығармашылық белсенділігі арқылы кәсіби білімін толықтыруды, оқушылар мен мұғалімдердің өзара қатынасын қалыптастыруды, шығармашылық жағдай жасауды, сабақтан тыс іс-әрекетті ұйымдастыруды қарастырады. Сондай инновациялық педагогикалық технологиялардың бірі - жобалап оқыту технологиясы. Жобалау технологиясы қазіргі таңдағы білімнің мақсат, міндеттеріне сәйкес тіршіліктің шынайы заңдылықтарын танып білуді өз бетінше жобалау арқылы шешімін табу болып табылады. Бұл технологияның оқу процесіндегі ерекшелігі оқушы білімді жүйеленген дайын білім ретінде емес, өзінің ізденушілігімен өз жобасын құрып, өз бетінше шығармашылықпен айналысуында. Шығармашылық әрекет - оқушының өз жеке шығармашылық бағытын таңдау қажеттігін және шығармашылық өніммен, нәтиже туғызуға бағытталған жауапкершілігін қамтиды. Сондықтан оқыту барысында мұғалім мен оқушының тығыз байланыста болуы, мұғалім бар күш жігерін, педагогикалық шеберлігін оқушы бойындағы табиғи мүмкіндіктерді ашуға, үйлесімді дамытуға бағыттауы, шығармашылық жағдай жасауы, оқушының өз тарапынан белсендік, дербестік көрсетуі өзіне деген сенімділігі арқылы ғана шығармашылық әрекетті қалыптастыруға болады. Жобалап оқыту технологиясы оқушылардың ойлау қабілетін, ізденушілігін, шығармашылық қабілетін арттырады. Бұнда мұғалім іс-әрекеті: тақырып ұсынады, алдына проблема қояды, кеңес береді, бақылайды, көмектеседі, тексереді, толықтырады, жобаны бағалауға қатысады. Ал оқушы іс-әрекеті: проблеманы талдайды, салыстырады, зерттейді, ойларын нақтылайды, құрастырады, көркемдейді,жобаны қорғайды. Жобалаудың өнімі болып материалдық, әлеуметтік,ғылыми-зерттеу т.с.с. сипаттағы проблемалардың бірі бойынша оқушылардың дербес ашық тұрғыда шешім қабылдауын анықтай алатын оқу жобасы болады. Қазіргі кезде оқу жобаларының мынандай түрлері практикаға ене бастады: - белгілі бір жағдайлардағы процестер, оқиғалар, құбылыстарды құрастыру, олардың даму барысын болжау; - аймақтық проблемалары бойынша жорамал шешімдер жасау; Nazarbayev Intellectual Schools 155
- шешілетін проблемаға әр түрлі көзқарастағы өкілдер арасындағы пікір-таластар; - қабылданатын шешімдердің зардап салдарын қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді болжау т.б. Жобалық оқыту ұғымның кең таралған анықтамасы: жобалық оқыту-базалық теориялық білімдерді меңгеруге арналған үзілісті ақпараттық кешенді оқу жобаларын бірізділікпен орындауға негізделген тұтас дидактикалық жүйе болып табылады. Ал, жобалап оқыту процесінің мақсаттарына: 1) Жеткіліксіз білімді әртүрлі ақпарат көздерін оқушылардың өз бетінше ықыласпен оқып үйренуіне; 2) Танымдық және практикалық міндеттерді шешуге алған білімді пайдалануына; 3) Әртүрлі топтарда жұмыс істей отырып коммуникативтік біліктерді игеруге; 4) Зерттеу біліктерімен проблеманы анықтау, ақпарат жинау, бақылау, тәжірибе жүргізу, талдау, жорамал жасау, қортындылау. 5) Жүйелі ойлауды дамытуға жағдай жасау болып табылады. Қазіргі кезде жобаны төмендегідей кезеңдерден құру орын алған; жобалық тапсырманы дайындау, жобаның өзін құру, нәтижелерді шығару; қоғамдық таныстыру (презентация), рефлекция. Жоба мен оны жүзеге асыру өзара байланысты. Ол үнемі өзгеріске ұшыраған міндеттерге сәйкес толықтырылып, қайта жасалып отырады.Жобаны құру барысында субьекттердің бұрынғы тәжірибелерін тірек ету қажет және осы тәжірибелердің олардың болашақтағы дамуына септігін тигізу қажеттілігі ұғынылуы тиіс. Жобалық оқыту әдістерін пайдаланудың психологиялық тиімділігі олардың арқасында оқып үйренілетін жүйеге ынта қоюы мен сол арқылы «өмір сүруі» мүмкіндіктерін жүзеге асырады. Сонымен қатар дамытушылық тиімділігі оқу-танымдылық іс-әрекетте, тұлға аралық диалогтік өзара әрекетте тұлғаның белсенділігін туғызатын жағдайларды құру есебінен арта түседі. Проблемалардың ұжымдық шешімі жобалық іс- әрекеттің әр түрлі формаларын ұйымдастыруға негіз болуы мүмкін. Педагогикалық әдебиеттерде көпшілік жағдайда жобалау технологиясы теориялық тұрғыда ғана беріледі, ал әрбір мұғалімге оның практикалық мазмұны қажет.
Инновациялық технологияларды қолдану кез-келген мұғалім үшін үлкен дайындықты, кәсіби дамуды қажет етеді.Оны біз өзіміздің бірнеше жылғы тәжірибемізден нақтыладық. Мұғалімнің кәсіби дамуын төмендегі кестеден байқауға болады. Мұғалімнің кәсіби дамуы « Кәсіби шеберлік - өзіндік білім жетілдіру » Кәсіби дамуындағы мақсаты: Өзін-өзі жетілдіру қабілетін қалыптастыру, біліктілігін арттыру арқылы кәсіби шығармашылықтың биіктеріне жету 156 Nazarbayev Intellectual Schools Өз білімін жетілдіру: 1.пәндік білімін жетілдіру 2. теориялық білімін
жетілдіру 3. әдістемелік білімін жетілдіру 4. жалпы мәдени білімін жетілдіру Мұғалім
портфолиосы: 1.Педагогикалық әдістемелік жұмыстары 2.Тәрбиелік бағыттағы жұмыстары 3.Ғылыми ізденіс жұмыстары 4. Рефлексия /мұғалім,оқушы, ата-ана/ Педагогикалық шеберханасын насихаттау: 1. Тақырыптық ізденіс
жұмыстары 2. Жаңа оқыту технологиясын меңгеруі
3. Қалалық, республикалық семинар, конференция Озық іс- тәжірибесін тарату 1.Тәжірибе тақырыбын қорғау
2. Іс- тәжірибесін ғылыми кеңесте бекіту 3.Іс- тәжірибесінен әдістемелік жинақ
құрастыру Әдістемелік құрал, басылым
беттері 1. Зерттеу жұмыстарын жариялау
2.Белгілі бір пәннен әдістемелік құрал
3.Әдістемелік журналдарға үлгі сабақтарын шығару Авторлық бағдарлама 1.Өз пәнінен тереңдетілген арнайы
бағдарлама құрастыру 2.Тәрбие бағытына арнайы бағдарлама 3.Таңдау курсының бағдарламасы Қорыта келе сабақты бір сарынды өткізбеу, түрлендіру, оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру, олардың ойлау, шығармашылық қабілеттерін дамытуда жобалап оқыту технологиясын сабақтарында пайдалану тиімділігі, мұғалімнің кәсіби дамуына айтарлықтай үлес қосатындығы айқын болып отыр. Әдебиет:
1. Бұзаубақова К. «Жаңа педагогикалық технология» Тараз 2003 2. Русских Г. «Технология проектного обучения» жур. Биология в школе. Москва 2003 3. Қасымбаева Т., Мұқамбетжанов К.Қ. «Жалпы биология» Алматы 2006 4. Таубаева Ш., Лактионова С. «Педагогическая инноватика как теория и практика нововедений в системе образования» Алматы 2001
В мире, и Казахстан тому не исключение, ежедневно происходят разного рода события, напрямую связанные с интеллектуальными прорывами и вызовами. Эпоха масштабной модернизации общественных процессов создает будущее насыщенным, отчасти и турбулентным, но она определенным образом приближает каждого казахстанца к положительным переменам. Педагогический социум нашего государства является свидетелем и активным деятелем осуществляемых реформ в области образования. Сегодня педагогическая общественность выступает разработчиком, Nazarbayev Intellectual Schools 157
исполнителем, организатором и экспертом в одном лице. На деле исполняются поставленные на государственном уровне задачи по формированию интеллектуальной нации, повышению качества и конкурентоспособности казахстанского образования, интеграции в мировое образовательное пространство. В суверенном Казахстане, в атмосфере мира, взаимопонимания и созидания, педагоги заручились поддержкой Главы государства. Зарубежные общественные деятели высоко оценивают стремления и инициативы Президента страны по развитию образования, науки, инноваций. Н. А. Назарбаев с теплотой отзывается о роли педагога, призывает общественность республики направить потенциал на совершенствование условий деятельности учителей. Он выступает в пользу повышения материальной и моральной составляющих учительской профессии. Он ведет мудрую политику по созданию благоприятной среды для обмена опытом с международными деятелями. Это напрямую относится к развитию и расширению возможностей казахстанских педагогов. Требования общества, времени, мировые тенденции привели и в Казахстане к пониманию важности роли учителя в обеспечении качественного образования. Слова Президента страны о том, что «необходимо сильно подтянуть педагогическое образование» послужили стимулом к активным действиям в сфере развития учительства [1]. Стоит признать, что совершенствование мастерства педагога и школы в нашей республике пока не носит системного характера. На протяжении уже нескольких десятков лет мировая общественность заявляет с уверенностью о необходимости перманентной работы любого специалиста над собой: профессиональными и индивидуальными качествами. Пришло время и в Казахстане на практике показать возможность сочетания формального, неформального и информального образования. Казахстанская школа должна сохранить за собой место кузницы великих личностей, пробуждения таланта и притяжения к творчеству школьников. В буднях педагога это, к сожалению, пока далеко не так. Быть учителем и оставаться им на долгие годы – прерогатива единиц. У молодежи возникает своего рода боязнь – работая педагогом, отстать от жизни. И действительно, сегодня бизнес-структуры в разы больше инвестируют в кадры, в компетентностный рост сотрудников, чтобы получить качество, отдачу, прибыль. Некоторые учителя теряют попросту интерес к предмету на фоне однообразия методик, отсутствия наставника, способного дать творческий импульс, направить на поиск «изюминки» мастерства. Результатом деятельности «поникшего» учителя являются дети с «грустными» глазами. А так не должно быть. В своем стремлении повысить качество преподавания передовые школьные системы стран Западной Европы, США, Сингапура твердо придерживались трех принципов: - привлекать в преподаватели подходящих людей (качество системы образования не может быть выше качества работающих в ней учителей); - превращать этих людей в эффективных педагогов (единственный способ улучшить результаты учащихся состоит в том, чтобы улучшить качество преподавания); - создавать систему и обеспечивать адресную поддержку таким образом, чтобы каждый ребенок мог иметь доступ к высококвалифицированному преподаванию [2]. Таким образом, подчеркнута роль высококачественно подготовленного и работающего над повышением педагогических и индивидуальных компетенций учителя в улучшении качества образования. Практика Назарбаев Интеллектуальных школ по оценке и отбору кадров четко характеризует проблемное поле компетенций казахстанских педагогов. Недостаток высококвалифицированных специалистов налицо. Несмотря на привлекательность достойной по отечественным меркам заработной платы, не всегда удается найти достаточное количество нужного персонала. И это не только касается педагогов, способных преподавать на английском языке [3]. Конкурсные отборы учителей в Назарбаев школы показывают, что даже учителя первой и высшей 158 Nazarbayev Intellectual Schools категории с высоким предметным уровнем знаний не компетентны, к примеру, в области информационно- коммуникационных технологий, применения новейших методик преподавания. В то же время системная организация курсов повышения квалификации педагогов за рубежом и на базе Интеллектуальных школ, тандемная деятельность с иностранными педагогами из США, Канады, Ирландии, Новой Зеландии, ЮАР, Китая могут позволить заметно усилить потенциал и педагогическое мастерство казахстанских учителей. Демонстрация педагогического опыта учителей Интеллектуальных школ в рамках образовательных мероприятий подтверждает, что сегодня педагоги, некогда работавшие по советской методике, перестроились на новые виды преподавательской деятельности и успешно внедряют в процесс обучения и развития школьников новшества с точки зрения профессионализма педагога. Недолгий, но испытанный опыт Назарбаев Интеллектуальных школ подтверждает истину восточной мудрости «дорога в тысячу шагов начинается с первого шага». Таким образом, школа в г. Кокшетау развивает робототехнику на занятиях с учениками; Талдыкорганская Назарбаев школа работает над совершенствованием преемственности в обучении; школа г. Астаны является членом Организации Международного Бакалавриата. Педагоги, прошедшие семинары в Англии, выступают мультипликаторами, обучая своих коллег современной методике подготовки к экзамену IELTS. Положительно отражаются приобретенные знания учителей Интеллектуальных школ в рамках повышения квалификации в Сингапуре на их научно-практической деятельности. Результатом становятся разработанные учителями пособия, авторские курсы, сборники. Обогащая, таким образом, собственные подходы в преподавании, казахстанский учитель к тому же дает качественный результат работы в виде побед учащихся на международных олимпиадах, интеллектуальных конкурсах, научных соревнованиях. Опыт обученных учителей Назарбаев школ новейшим педагогическим и дидактическим приемам и методам должен находить распространение среди всех казахстанских учителей. Глава государства отводит Назарбаев Интеллектуальным школам роль флагманов отечественного образования, ведущих площадок по распространению педагогического опыта. Поэтому создание условий казахстанским педагогам должно повлечь постоянную работу над совершенствованием преподавательского мастерства и профессионализма с тем, чтобы занимать уверенную позицию на одной прямой с лучшими педагогами мира. Политика государства, действия Министерства образования и науки Республики Казахстан, заинтересованность институтов повышения квалификации педагогических кадров, участие зарубежных организаций образования открывают сегодня казахстанским педагогам новые рубежи и возможности. Текущий год отличается массой инициатив, влияющих на существование и работу учителя. Так, абсолютным новшеством в системе повышения квалификации действующих учителей стало создание сети Центров педагогического мастерства при Назарбаев Интеллектуальных школах. Для воплощения идеи изучается передовой зарубежный опыт. В мире существуют подобные центры, как например, в России и в США. Их деятельность идет в унисон с направлениями работы казахстанских центров педагогического мастерства. Миссия создаваемых в Казахстане центров педагогического мастерства – трансляция мирового и Назарбаев Интеллектуальных школ педагогического опыта общеобразовательным школам страны. С учетом этого центры могут стать воплощением и мастерской педагогического искусства, местом встречи педагогов-единомышленников, профессиональным форумом талантливых учителей. Педагогическая общественность страны с полной ответственностью должна подойти к поставленной Президентом и Правительством страны задаче по повышению квалификации казахстанских педагогов и распространению передового опыта. Решение задачи требует разработки и внедрения целого комплекса мероприятий. На ранее проводимых мероприятиях с участием Министра образования и науки Республики Казахстан, Бакытжаном Турсыновичем Жумагуловым, неоднократно отмечалось, что проведение курсов повышения
Nazarbayev Intellectual Schools 159
квалификации будет градировано между центрами педагогического мастерства, Национальным центром повышения квалификации педагогов, институтами повышения квалификации работников образования. Их слаженная работа и сотрудничество в совокупности смогут создать новый механизм в системе повышения квалификации педагогов, не искореняя прошлого. В настоящее время возникает много суждений о том, как будет организована и воплощена вся работа в рамках образовательных программ повышения квалификации педагогических работников в центрах. Поэтому важно процедуру отбора учителей на курсы, процесс обучения, сертификацию и на основе этого оплату труда представить и провести максимально прозрачной, равномерно доступной, не вызывающей критики и недовольства, понятной обществу. Здесь необходимо слаженно осуществить разъяснительную работу в регионах, в особенности отдаленных. В этих вопросах всецелая поддержка должна исходить от государственных органов в области образования, в том числе управлений образования, директоров школ. Весомую роль должны играть средства массовой информации. Разработка образовательных программ и определение содержания курсов повышения квалификации требуют многогранной работы с зарубежными экспертами-практиками с целью обмена опытом и внедрения новых наработок по организации мероприятий системы повышения квалификации учителей. Для обеспечения единства образования и науки необходимо осуществлять совместную научную деятельность с высшими педагогическими учебными заведениями. Концептуальные разработки уроков, тематических семинаров повышения квалификации учителей, работа методических объединений, дидактические и методические сборники, программы обучения одаренных детей, авторские курсы и многое другое, характеризующее мастерство и профессионализм учителя, должно находить научную поддержку, подвергаться грамотному оформлению и распространению в республике и зарубежом.
Несомненно, в ходе разработки обучающих программ, модульного содержания, набора методик и приемов обучения, необходимо учитывать казахстанскую специфику системы среднего образования, интересы учительства. В ходе организации мероприятий по повышению квалификации педагогов следует проводить перманентно мониторинг качества оказываемого обучения. По результатам необходимо весь процесс организации подобного рода мероприятий подвергать постоянному совершенствованию, так как всякое становление идет по индивидуальному пути. Разрабатываемые в республике мероприятия в целях повышения профессионализма и компетенций педагогов, утвержденные на правительственном уровне, можно рассматривать как инвестиционную программу в общее развитие педагога. Она предусматривает вложение различного рода ресурсов, в том числе интеллектуальных, финансовых, временных. Но и эффект при этом достижим. Ведь и сам учитель вкладывает – свой потенциал, талант, время, способности, надежды. В рамках мероприятий нового формата, способствующих повышению профессионального мастерства, он накопит педагогический капитал, который принесет ему успешность в работе, конкурентное преимущество, реальное увеличение заработной платы и обеспечит карьерный рост. Но самое важное в его образовательном маршруте – это обрести способность «гореть» на благо основному предназначению – мастерски учить детей «для жизни» и делать «правильные вещи». А оценкой его деятельности, лакмусовой бумажкой того, какой из этого получился результат, будут глаза учеников, слова родителей, улыбка коллег, одобрение руководителя. Литература: [1] Выступление Президента Республики Казахстан на встрече с обладателями «Назарбаевской стипендии», 30 сентября 2011 г., г. Астана, КазТАГ. [2] «Как добиться стабильно высокого качества обучения в школах», М. Барбер, М. Муршед США, 2008. [3] Брошюра «Система повышения квалификации педагогов Назарбаев Интеллектуальных школ», 2011 г.
|