The list of the used sources

 

400 

2. Karenov R. S. Ekologo-ekonomicheskaya and social responsibility of geotechnological methods 

of  mining  -  Karaganda:  Publishing  house  HAG,  2011.  -  366  pages;  Mogi  G.,  Che  F.,  Adachi  T. 

Evoluation  of  a  resources  development  project  using  real  option  analysis//Proceedings  of  MPES  2005 

International Symposium on Mine planning and Equipment Selection, Banff, Canada. – 2005. - Pp. 829-

853. 

3.  Domnin  S.  Threads  for  bottlenecks.  –  Expert  Kazakhstan,  2014,  No.  37,  8-14  of  September, 

page 9-15; Makarkin Yu.N. Theory and practice of optimum reproduction of the mineral and raw capital. 

Today and tomorrow Russian economy, 2009, . No. 31. – page 9-25. 

4.  Fomichev  A.N.  Problems  of  the  concept  of  sustainable  ecological  development.  System  and 

methodological analysis. – M, 2009. – 216 pages. 

5. 

http://comprom.gov.kz/index.php/ru/otrasli-promyshlennosti/gorno-metallurgicheskij-

kompleks/760-itogi-pervoj-pyatiletki-gpfiir-1 Results of the first five-years period of GPFIIR-1. 

6. 

http://comprom.gov.kz/index. 

php/ru/otrasli-promyshlennosti/gorno-metallurgicheskij-

kompleks/762-itogi-deyatelnosti-gorno-metallurgicheskoj-otrasli-za-2014-god  Results  of  activity  of 

mining and metallurgical branch for 2014 

7. 

Elektr. 

http://www 

.comprom.kz/index 

resource. 

php/ru/deyatelnost-komiteta/gorno-

metallurgicheskij-kompleks/55-kratkij-obzor-sostoyaniya-perspektiv-razvitiya-gorno-metallurgicheskoj-

promyshlennosti-kazakhstana. 

8. 

http://agmp.kz/page/view/o_gmk_kazahstana 

About 

MMC 

of 

Kazakhstan; 

http://articles.gazeta.kz/art.asp? aid=58563 Geological faults. 

9. http://vnedra .ru/gmk of MMC MMC of Kazakhstan: results, priorities, forecasts. 

 

Лустов Н.С., 

преподаватель  

Танатар Ш.С. 

магистрант 

Карагандинский государственный технический университет. г. Караганда 

Сухарева Н.Н.  

учитель 

СШ. им. Б.Амалбекова, п.Атасу 

 

ИНВЕСТИЦИОННАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ В КАЗАХСТАНЕ В УСЛОВИЯХ КРИЗИСА 

 

Во  времена  нестабильных  цен  на  природные  ресурсы  привлекать  инвестиции  в 

добывающие компании становится сложнее, Казахстан в этом плане не является исключением. 

На данный момент привлечение средств на рынке акций для малых горнорудных компаний 

является большой сложностью, поскольку экономический цикл их не поддерживает. Несмотря на 

то,  что  у  малых  компаний  относительно  небольшие  бюджеты,  в  особенности  у  компаний  с 

проектами  в  области  цветных  металлов,  они  воспринимаются  как  более  рискованное  вложение, 

отчасти  потому,  что  денежные  потоки  для  них  являются  лишь  перспективой  в  будущем. 

Инвесторы  ищут  проекты,  в  которые  требуется  вложить  финансовые  средства  на  лучших 

условиях,  на  более  зрелых  стадиях,  под  управлением  команд,  имеющих  опыт  в  отрасли.  Для 

компаний, работающих с «непопулярным» сырьем, таким как уголь и железная руда, дисконты к 

оценке достигают свыше 96%. 

Например,  для  компании  с  NPV  (чистая  приведенная  стоимость)  проекта  в  $100  млн.,  не 

обеспеченной  финансированием,  рыночная  оценка  составит  менее  $5  млн.  Финансирование  для 

компаний на стадии разведки сейчас труднодоступно. 

Безопасным  вложением  станет  в  проверенные  временем  компании  с  действующим 

производством и низкой операционной себестоимостью, однако у таких компаний ограниченный 

потенциал прироста акций. 

Если  инвестор  нацелен  получить  высокую  доходность  от  своих  инвестиций,  ему  следует 

выбрать  еще  не  производящую  компанию,    представляющую  собой  сегмент  малых  компаний. 

При  выборе  инвестору  стоит  обратить  внимание  на  компании  с  хорошим  менеджментом  и 

проектами  с  высокой  рентабельностью,  которые  можно  профинансировать  при  нынешних 

условиях  на  рынке.  Масштаб  проекта  важен,  поскольку  без  крупного  инвестора  сложно 

обеспечить запуск большого производства. 

 

401 

Высокий  показатель  внутренней  ставки  доходности  (IRR)  проекта  –  это  минимум,  на 

который  должен  обратить  внимание  инвестор.  Таким  образом,  высокий  IRR,  низкие  риски, 

возможность  начать  генерировать  положительный  денежный  поток  в  ближайшем  будущем  – 

ключевые показатели, которые делают компанию приемлемой для инвестиций. 

Казахстан  столкнулся  с  серьезными  экономическими  проблемами,  которые  связаны  с 

падением  цен  на  энергоносители  и  сырья  и  с  влиянием  общего  экономического  кризиса  на 

постсоветском  пространстве.  Экономические  институциональные  реформы,  которые  проводятся 

сейчас в Казахстане, требуют для своей реализации увеличения иностранных капиталовложений, 

в том числе и европейских.  

По  данным  аналитиков,  в  2014  г.  приток  прямых  иностранных  инвестиций  (ПИИ)в  мире 

составил $1,228 трлн., а отток – $1,354трлн. Таким образом, чистый отток составил $125,7 млрд. 

Последний раз наблюдался чистый отток в 2010 г., на уровне $36 млрд.[1]. 

Интересно  посмотреть  на  данные  в  разрезе  регионов.  Так,  в  2014  г.  в  Европе,  Северной 

Америке  и  СНГ  наблюдался  чистый  отток  ПИИ,  в  то  время  как  в  Азии  и  Океании,  Африке, 

Центральной и Южной Америке – чистый приток инвестиций.Если говорить подробнее о СНГ, то 

самый большой отток ПИИ произошёл в России. Отток капитала у россиян превысил приток на 

$35,4 млрд. 

В Казахстане ситуация ухудшается из года в год. Так, если смотреть на предыдущие годы, 

то видно, что баланс по ПИИ снижается с 2012 г., когда он достиг своего пика за последние 10 лет 

- $11,8 млрд. В 2013 этот показатель значительно снизился  – до $7,9 млрд. По итогам прошлого 

года этот показатель упал до $5,9 млрд. 

 

 

 

Рисунок 1 – Приток/отток иностранных инвестиций  в 2014 году, млн. $ 

 

Для  сравнения,  отток  прямых  инвестиций  из  Казахстана  в  2012  году  составил  $2,6  млрд 

($1,5  из  них  –  в  Нидерланды).  Это  небольшие  деньги  по  сравнению  с  $5,1  млрд  в  2009  году 

(Нидерланды – $4,5 млрд), $10,3 млрд в 2010 году (Нидерланды – $7,8 млрд) и $7,8 млрд в 2011 

году  (Нидерланды  –  $6,4  млрд).  Отток  инвестиций  в  Нидерланды  объясняется  тем,  что  они 

являются офшором для крупного казахстанского бизнеса. 

Помочь  в  привлечении  инвестиций  в  Казахстан  в  условиях  кризиса  и  стать  Казахстану 

финансовым  хабомпризван  Центральной  Азии  призванмеждународный  финансовый  центр 

«Астана». 

Международный  финансовый  центр  «Астана»должен  обеспечить  благоприятные  условия 

деятельности  для  его  участников.  В  основу  центра  заложены  не  только  принципы  английского 

права и стандарты ведущих мировых центров, но и избран английский язык в качестве рабочего. 

 

402 

Создание данного центра в Астане – ключевой момент для понимания процесса, происходящего 

вокруг  Казахстана.  Финансовый  центр  «Астана»,  фактически  воспроизводящий  дубайский 

финансовый  центр,  будет  мощным  институтом  для  привлечения  долгосрочных  инвестиций  на 

развитие инфраструктуры и других стратегических проектов на всей евразийской территории, не 

только для Казахстана, но и для России. 

Сокращение  доходов  бюджетов  всех  уровней,  произошедшее  в  результате  кризиса, 

приводит  к  сворачиванию  инвестиционных  проектов,  что,  в  первую  очередь,  сказывается  на 

развитии  инфраструктуры  Казахстана.  В  этой  связи  особое  значение  приобретает  механизм 

государственно-частного  партнерства(ГЧП),  который  может  обеспечить  финансирование 

капиталоемких долгосрочных проектов, привлекая внебюджетные источники.  

В  непростой  экономической  ситуации  именно  ГЧП  может  стать  одним  из  инструментов 

экономического 

развития 

путем 

активизации 

взаимодействия 

государства 

и 

предпринимательского  сектора,  привлечения  в  экономику  частных  инвестиций,  реализации 

перспективных инфраструктурных проектов. 

Казахстану  предстоит  подумать  не  только  над  финансированием  строительства  дорог, 

садов, больниц,  объектов  энергетики,  совместная работа  предполагается  и в  рамках  глобальных 

проектов.  Например,  над  осуществлением  проекта  Экономического  пояса  Нового  Шелкового 

пути в инфраструктурной части. 

 

Список использованных источников: 

1.  ГлобальныйОтчетUNCTAD  (TheUnitedNationsConferenceonTradeandDevelopment)  по 

притоку  и  оттоку  прямых  иностранных  инвестиций.  Официальный  интернет-сайт.  Режим 

доступа:http://unctad.org/en/Pages/Statistics.aspx 

 

Тлеубердинова А.Т. 

д.э.н., профессор 

Карагандинский государственный университет им. Е.А. Букетова 

Казахстан, г. Караганда 

Омаргалиев Н.Т. 

туризм және сыртқы экономикалық 

байланыс бөлiмiнің бас маманы 

Қарағанды облысының  

кәсіпкерлік басқармасы 

 

ҚАРАҒАНДЫ ОБЛЫСЫНДАҒЫ ТУРИСТІК АЙМАҚТАРДАҒЫ ТУРИЗМ 

КЛАСТЕРІН ДАМЫТУДАҒЫ МӘСЕЛЕЛЕР 

 

Қазақстан  Республикасы  туристік  индустриясының  перспективалы  бағыттарын  дамыту 

жөніндегі  2010  -  2014  жылдарға  арналған  бағдарламасында  республикамыздың  теңдесі  жоқ 

табиғи және мәдени әлеуетіне негізделген қазіргі заманғы туристік индустрия туризмнің, туристік 

қызмет  көрсетулердің  халықаралық  сауда  жүйесіне  оралымды  кірігуінің  табиғи  жүйе  жасаушы 

факторы, неғұрлым серпінді дамушы және өзінің капитал сыйымдылығына қарамастан, салынған 

капиталға қайтарымы жөніннен тиімді салалардың бірі болып табылатындығы жөнінде айтылған 

[1].  

Соңғы  жылдары  Қазақстан  әлемдік  туризм  нарығына  тұрақты  ене  бастады,  сондай-ақ 

елімізге келетін саяхатшылар саны өсті. Қарағанды аймағы отандық туризм саласын дамытуға аз 

емес үлесін қосқан, ол мемлекет бойынша келіп түсетін кірістін 14% құрайды [2]. Бірақ бизнесті 

дамыту стратегиясын сауатты анықтаған кезде, облыстағы даму үрдісі едәуір жоғары болушы еді. 

Қарағанды  облысының  туризмді  дамытуға  қолайлы,  табиғи-тарихи  құндылықтары, 

туристік-рекреациялық  ерекшеліктері,  археологиялық  және  архитектуралық  маңыздылығы 

бойынша  және  жалпы  салалық  перспективасы  жоғары  аудандары  ретінде  Шет,  Ақтоғай, 

Қарқаралы және Ұлытау аудандарын жоғарыда жасалған зерттеу және анализден анықталды. Бұл 

аймақтын  био-географиялық  ерекшелігі,  автокөліктік  жол  торабтарына  жақын  орналасуы  және 

емдік-рекреациялық  ыңғайлылығы  туристік  инфрақұрылымды  дамытуға  қолайлы  факторлар 

туғызады. 

 

403 

Ақтоғай,  Шет,  Қарқаралы  және  Ұлытау  аудандарына  туристік-ресурстық  әлеуетіне 

жүргізілген  аудандастыру  және  туристік  қызмет  көрсетудегі  туристік  объектілердің  жеткіліктігі 

және табиғи – антропогендік туристік ресуртардың қамтылуының деңгейі анализі әдістері арқылы 

баға беруде анықтағанымыз, қазіргі кезде келуші туристер санының аз болғандығына қарамастан, 

аталмыш аудандарда ішкі және келу туризмін дамытуға орасан зор әлеутті екені анықталды. 

Қарағанды  облысының  басты  туристік  аймақтарына  туpизм  саласына  SWOT  талдау 

жүpгізетін  болсақ,  аймақтар,  жалпы  мемлекеттік  деңгейде  матpицада  көpсетілген  мықты 

жақтаpын  қолданып,  туып  отыpған  мүмкіндіктеpді  жібеpіп  алмауы  тиіс.  Аталмыш  4  ауданның 

өзге  аймақтардан  қарағанда  бәсекелестік  аpтықшылығы  геосаяси  жағынан  өте  ыңғайлы  жеpде 

оpналасуы,  туpистік  pекpеациялық  зоналаpдың,  ландшафтаpдың,  флоpа  мен  фаунаның  алуан 

түpлігі,  ілгеpі  экономикалық  дамуы,  теppитоpиясында  таpихи  ескеpткіштеpдің  мол  болуы  және 

Ұлы  Жібек  Жолының  солтүстік  тармағы  бойымен  оpналасуы  болып  табылады.  Аталып  кеткен 

мықты жақтаp Қазақстанда туpизм саласының үлкен потенциалы баp екеніне көзімізді жеткізеді 

және  соның  әсеpінен  еліміздің  алдында  біpқатаp  мүмкіндіктеp  туғызады.  Олаp  SWOT 

матpицасында  келтіpілген.  Енді  біздің  мақсатымыз  аталған  басым  жақтаpды  пайдаланып,  туып 

отыpған  мүмкіндіктеpді  жүзеге  асыpуға  қол  жеткізетін  стpатегия  бойынша  туpизм  саласын 

дамыту. Яғни, дамыту дегеніміз, саланың алдында тұpған біpқатаp мәселелеp тізбегін шешу. Бұл 

мәселелеp біздің әлсіз жақтаpымыз болып табылады. Олаp да SWOT матpицасында өзінің оpнын 

тапты және әлсіз жақтаp мен мүмкіндіктеp (ӘЖМ) алаңында мүмкіндіктеpмен қиылысады. Осы 

алаңның мағынасы – мүмкіндіктеpге қол жеткізу үшін әлсіз жақтаpды жою кеpек. Сол мақсатта 

жүзеге асатын стpатегиямен жұмыс істеуіміз қажет (кесте 1). 

 

Кесте  1  –  Қарағанды  облысының  туристік  аймақтарының  туристік  индустриясына  SWOT 

матpицасы 

Мықты жақтаpы 

1.

 

Қарағанды  облысының  туристік  аймақтарының 

геосаяси тұpғысынан ыңғайлы жеpде оpналасуы; 

2.

 

Туpистік 

pекpеациялық 

зоналаpының, 

ландшафтаpдың, флоpа мен фаунаның алуан түpлілігі; 

3.

 

Тұpақтылық пен экономикалық даму; 

4.

 

Аудандар теppитоpиясында таpихи ескеpткіштеpдің 

көп болуы; 

5.

 

Ұлы Жібек Жолының солтүстік тармағы бойында 

оpналасуы. 

Мүмкіндіктеpі 

1.

 

 Туpизмге  тікелей  немесе  жанама  қатысы  баp 

баpлық кәсіпоpындаpды дамыту; 

2.

 

 Халықты  жұмыспен  қамтамасыз  ететін  шағын 

және оpта бизнесті дамыту; 

3.

 

Еліміздің  беделін  әлемдік  қауымдастық  алдында 

көтеpу; 

4.

 

Келу 

туpизмін 

кеңейту 

аpқылы 

шетел 

валютасының  Қазақстанға  «құйылуына»  қол  жеткізу 

(инвестиция, қорлар табиғи және мәдени және т.б.); 

5.

 

Қызмет көpсету саласын кеңейту, әр тараптандыру 

(диверсификация) 

Әлсіз жақтаpы 

1.

 

Әлсіз инфpақұpылым; 

2.

 

Аудандар  жөнінде    потенциалды  туpистеpге 

ақпаpаттың аздығы; 

3.

 

Көpсетілетін 

қызметтеpдің 

сәйкес 

деңгейде 

болмауы; 

4.

 

Туpизм саласында аймақтағы мамандаpының 

тәжіpибесінің аздығы. 

Қауіптеpі 

1.

 

Экологияның нашаpлауы; 

2.

 

Саяси тұpақсыздық; 

3.

 

Экономикалық тұpақсыздық. 

*Е с к еp т у  -  автоpлар құpастыpған 

 

Сонымен  қатаp,  туpистік  саланы  мүлдем  аpтқа  қаpай  шегіндіpіп  тастай  алатын  біpқатаp 

қауіптеp  де  төніп  тұp.  Олаpдың  қатаpына  экологияның  нашаpлауы,  саяси  тұpақсыздық, 

экономикалық  тұpақсыздық  жатады.  Аталған  қауіптеpдің  алдын  алу  үшін  біз  өзіміздің  мықты 

жақтаpымызды  қолданып,  олаpдың  мүлдем  көзін  жоятын  стpатегия  бойынша  қызметті  жүзеге 

асыpу  қажет.  Бұл  жағдай  SWOT  матpицасының  мықты  жақтаp  мен  қауіптеp  (МЖҚ)  алаңында 

туып отыp. 

Туpистік  саланың  төмен  деңгейде  болуының  себептеpі  мен  оған  төніп  отыpған  қауіптеpі 

әлсіз  жақтаp  мен  қауіптеp  (ӘЖҚ)  алаңында  қиылысуда.  Бұл  алаңда  біздің  алдымызда  тұpған 

мәселе  -  әлсіз  жақтаpдан  құтылу  және  қауіптеpді  әp  қашанда  қадағалау,  өміpде  өз  көpінісін 

табуына  жол  беpмеу.  Сонда  мықты  жақтаp  әсеpінен  пайда  болып  отыpған  мүмкіндіктеp  жүзеге 

асып, елімізге үлкен пайдасын әкелеp еді.  

Материалдық  құндылық  болып  табылған,  индустриялды  заманның  орнына  –  рухани  және 

мәдени  басты  мәні  болып  табылатын,  постиндустриялды  заман  орнады.  Бұл  мәселені  шешуді 

туризм және демалыс басты рөлде. Туристтік саланың дамуына кем әсер тигізбейтін көлік және 

 

404 

коммуникация,  байланыс,  мобтльділіктің  дамуы,  урбандалу,  уақыт  үнемдеу  және  қоғамдық 

құндылықтардың даму факторлары жоғарғы мәнге ие бола бастады.  

Осы кезекте, туристік әлеуетті айқындау бойынша құзырлы эксперттер мен сарапшылардан 

сауалнама жүргізілген болатын. Соның нәтижесінде 50 адам шамасында қатысып, әр құраушылар 

негізінде  бағалау  жүргізілді.  Сарапшылардың  туристік  әлеуеттің  мәнін  бағалау  нәтижесі 

төмендегі кестеде көрсетілген.  

 

Кесте 2 – Туристік әлеует құрамдарының мәні  

№ 

п/п 

Құрамдардың атауы 

Баға беру бойынша  

орташа балы 

Деңгейлік 

бағалау 

1 

Табиғи ресурстар 

3,23 

0,77 

2 

Тарихи-археологиялық ескерткіштер 

2,47 

 

1,53 

3 

Туристік инфрақұрылым 

2,12 

1,88 

4 

Ұлттық салт-дәстүрлер  

3,67 

0,33 

*Ескерту – авторлар сауалнама негізінде құрастырды  

 

Сонымен  қоса,  Қарағанды  облысы  туристік  аудандары  бойынша  төменгідей  кестені 

ұсынамыз. 

 

Кесте  3  –  Туристік  аймақтар  бойынша  мәселелер,  шешу  жолдары  және  нәтижелерін 

сегменттеу 

 

Аудандар 

Қазіргі кездегі бар мәселелер 

Шешу жолдары 

Күтілетін нәтижесі 

Ақтоғай 

тарихи-өлкетанушылық 

базаның төмен деңгейде 

болуы; жатар орын мен 

тамақтану орындарының 

аздығы; маман жетіспеуі  

жол қатынас бағытын қолға 

алу, тарихи-этнографилық 

маманданған мұражай ашу, 

кешенді туристік дем алу 

орындары, қонақ жай мен 

асханалық орталықтар 

елді-мекендер арасындағы 

жаңа жол, байланыс құралы, 

тарихты зерттеудегі 

ыңғайлылық, туристік сала 

бойынша жеке кәсіптің 

орнығуы, жаңа жұмыс 

орындары және ауданды 

абадттандыру 

Қарқаралы 

жыл сайынғы туристік 

өнімдегі бір сарындылық; 

мезгілдік кезең бойынша 

маманданбау 

туристік өнімді 

дифференцациялау, әр 

мезгілге мамандану; 

басқа да туристік бағыттарды 

дамыту, велотуризм, 

экотуризм, активті түрлер т.б. 

жаңа базалардың ашылуы 

немесе қайта жаңғыруы облыс, 

не мемлекет бойынша туристік 

бәсекелестікке жол, ол базала 

арқылы түрлі аспкетілерде 

қолдану (спорттық ойын өткізу 

т.б.) 

Ұлытау 

жалпы туристік 

инфрақұрылымның дамуы 

жеткіліксіз деңгейде; 

экскурсия танушы мен 

гидтердің жоқтығы 

тарихи орындарға жетуге жол 

салу, кең мамандалған 

бірнеше туристік базалар, 

мейрамханалар мен қонақ 

үйлер, кемпингтер және т.б., 

білікті гид-жүргізушілер  

коммуникацияның  жаңа түрге 

өтуі, ауданның экономикалық 

дамуы, жаңа жұмыс 

орындарының ашылуы 

Шет 

көлік және 

коммуникациялық кешеннің 

төмен деңгейде дамуы; 

туристік қызметтің әлсіздігі 

Кең профильді мұражай ашу; 

туристік объектілерге тас 

жолдардың салынуы, 

біліктілігі жоғары қызмет 

көрсетуші жұмыскерлерді 

тарту, даярлау 

жаңа өнеркәсіп 

орталықтарында жаңа жұмыс 

орындарының ашылуына, 

халық санының артуына, 

экономикалық көрсеткіштердің 

артуы 

*Ескерту – авторлар құрастырды 

 

Мәселен, Ақтоғай ауданы бойынша: 

 - туристік инфрақұрылым бойынша жатар орындар, демалыс үйлері, қонақ үйлер т.б.; 

-  тарихи, өлкетану базасының кешенді дамыту; 

-  жоғарыдағы кешенге білікті мамандар; 

-  тамақтандыру  кәсіпорындарының  базасы  және  т.б.  кешендердің  дамуы,  осы  аймақтың 

туризмнің  дамуына  басты  рөл  атқарады.  Сонымен  қоса  жалпы  экономикалық  көрсеткіштер  де 

дамиды.  

Қарқаралы ауданы бойынша бірқатар мәселелерді шешу керек: 

 

405 

- туристік өнімді дифференцациялау; 

- ескі турбазаларды, туристік демалыс үйлерін жаңғырту; 

- туристік кәсіптік машықтану және мамандану; 

- жыл мезгілі бойынша мамандану. 

Қарқаралы аймығының жас мамандарын біліктілігін арттырып, туристік кәсіпке машықтану 

жүргізу,  әлеуметтік-экономикалық  сұрақтарды  шешеді.  КСРО  мемлекетінің  жарлығы  бойынша, 

шахтерларға  арналып  салынған  дем  алыс  үйнің  қайта  жаңғыртуы,  сондай-ақ  көптеген  туристік 

базалар  мен  бұрын  болған  орындарды  жеке  кәсіппен  айналысуға  мүмкіндік  беру;  қыста  –  тау-

шаңғылық  база  құру,  жазда  –  экотуризм,  велотуризм,  т.б.  түрлерін  енгізу.  Қарқаралы  аймағына 

келуші  шет  елден  келуші  туристер  саны  жалпы  аудандармен  салыстырғанда  40-50  пайыз 

шамасында. 

Ұлытау ауданының туризм кластерлік дамытуандағы проблемалар: 

-  аймақта  орасан  зор  тарихи-мәдени  және  археологиялық  қор  орналасан,  бұл  жалпы 

Қазақстан  бойынша  және  ЮНЕСКО  көлемінде  ірі  болып  саналады,  соған  қарамастан,  туристік 

инфрақұрылым жеткіліксіз деңгейде; 

- туристік-экскурсиялық құрылымның әлсіздігі; 

- туристік қызмет көрсетуші мамандардың аздығы. 

Жалпы аймақ бойынша «тарих қойнауы» деп атауға болады, себебі осы ауданда әр кезеңнің 

өзіндік орын алатын ескерткіштері табылған. Мәселен, Шет ауданы, Ақтоғай аудандары бойынша 

қола дәуірінің ескерткіштері басым болып есептелсе, Ұлытау қойнауынында темір дәуірінің Сақ 

тайпалары кезінен бастап қалған көне жәдігерлер көп, жоғарыда көрсетілген кестенің өзінде ақ, 

тарихи объектілер тізбектеп құралған. Моңғол шапқыншылығы мен империясы кезінде, Шыңғыс 

ханның  үлкен  ұлы  –  Жошы  ханның  кесенесі  Ұлытау  даласында  орналасқан.  Дей  тұрғанменен, 

тарихи-мәдени  ескерткіштерге  жету  және  Ұлытаудың  өзіне  жету  бойынша  көліктік  және 

транспорттық-коммуникациялық  қиыншылық  туындайды.  Жалпы  кешендік  қонақ  үйлердің  бар 

болуы  көп  сұрықтарды  шешеді,  мамандар  болуы,  жұмыспен  қамтамасыз  етілу,  экономикалық 

даму берері сөзсіз. 

Шет ауданы бойынша туризмді дамытуда мәселелерің туындауы: 

- «Талды қорымы ХIV-XI б.д.д.; Қола дәуірінің Бұғылы 2 қорымы» және т.б. жалпы өлкетану, 

тарихи орталық – Кең профильді мұражайың жоқтығы; 

- аталған көне тарихи-мәдени ескерткіштерге көлік-жол инфрақұрылымының төмен деңгейде 

болуы:  

- аймақтың туристік кешендері әлсіз даму. 

Әлемдің практика көрсететіндей, экскурсия туристік қызмет көрсетулерден түсетін табыстың 

30-40  пайызын  құрайды.  Сол  себепті,  Шет  ауданының  Қола  дәуірін  дәріптеуші  тарихи-мәдени 

ескерткіштері  экскурсияны  жүйелі  өткізуге  бірден  бір  орталық.  Ал  оның  басиы  фундаменты 

ретінде – мұражай болып табылады, сол себепті аймақта Кең профильі мұражай ашылса туристік 

әлеует өсер еді. Сонымен қоса, аталған Қола қорымдарына жетуге бірнеше қолайсыздықтар бар, 

ол  тас  жол  инфрақұрылымының  әлсіз  дамуы.  Жалпы  аймақ  бойынша  туристік  кешендер  мен 

инфрақұрылымға  жол  ашу  керек.  Қонақ  үйлер  мен  жатар  орындар,  тамақтану,  көлік  және  т.б. 

Әсіресе осы аудан, соңғы жылдары келуші туристер көзіне ерекше түсіп, саны артуда. 

Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан мына мақсаттарға: 

- көліктік-логистикалық инфрақұрылымды дамытуға; 

- индустриялық инфрақұрылым мен туризмге арналған инфрақұрылымды дамытуға; 

-  энергетикалық инфрақұрылымды дамытуға; 

-  тұрғын  үй-коммуналдық  шаруашылық  инфрақұрылымы  мен  сумен  және  жылумен 

жабдықтау желілерін жаңғыртуға; 

- тұрғын үй инфрақұрылымын нығайтуға; 

- әлеуметтік инфрақұрылымды дамытуға; 

- кәсіпкерлікті және іскерлік белсенділікті қолдауға жыл сайын 3 млрд. дейін АҚШ долларын 

бөлу  үшін  Қазақстан  Республикасының  Ұлттық  қорын  басқару  жөніндегі  кеңес  шешімінің 

жобасын  және  «Қазақстан  Республикасының  Ұлттық  қорынан  2015-2016  жылдарға  арналған 

нысаналы  трансферт  бөлу  туралы»  Қазақстан  Республикасының  Президенті  Жарлығының 

жобасын  әзірлеу  және  Қазақстан  Республикасының  Президенті  Әкімшілігіне  енгізуді  тапсырды 

[3].  

Бұл дегеніміз туристік инфрақұрылымды дамытуда ең басты негіз, түб екенін білдіреді, және 

 

406 

маңыздылығы  орасан  зор  екендігін  атап  өтті.  Сонымен  бірге,  Қазақстан  Республикасының 

Индустирия және жаңа технология министрлігіне «туристік бағытты дамутың жолдары бойынша» 

мемлекеттік бағдарламысын 2020 жылдарға дейін атқаруды экономиканың «локомативі» ретінде, 

басты орынға қойды. 

Қорыта келе, Қарағанды облысы аймақтары табиғи және тарихи-мәдени ескерткіштерге бай, 

яғни  туристік  әлеуеті  жоғары.  Сол  себепті,  күні  бүгін  туындап  отырған  қазіргі  кездегі  үлкен 

кедергілер инфрақұрылымдық кешеннің барлық аудандар бойынша жеткіліксіз дамытуды қажет 

етеді. Кейін жетелей жүретін құраушылар өза ара байланыста болып, дамып отырады. 

 

жүктеу/скачать 8,24 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: