ТАҚырыбындағы облыстық Ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары

182 
 
развитие  у них положительной мотивации к учению, становление адекватной самооценки учащихся, развитие 
способности самостоятельно оценивать результаты собственной учебной деятельности.  
С  1  класса  дети  включаются  в  творческий  процесс  оценивания,  приобретая  навыки  и  привычку  к 
самооценке,  взаимооценке.  Его  становление  начинается  в  период  обучения  грамоте  и  проходит  в  несколько 
этапов.  Первый  этап  связан  с  качественно-эмоциональным  оцениванием.  Обучающиеся  договариваются  и 
обсуждают основные правила работы на  уроке. В первые дни обучения особое внимание  уделяется созданию 
положительного  настроя  ученика  на  учебный  процесс.  Обучающиеся  получают  смайлики,  цветные  стикеры, 
звездочки за активное  участие в работе на  уроке, интересный ответ, умение  правильно организовать работу в 
паре.  Есть  у  нас  в  классе  космический  корабль,  машина  и  велосипед.  Мы  выясняем  с  детьми,  что  движется 
быстрее?  В  игровой  форме все  это  связываем  с  учебой,кто  будет  стараться  и  все  очень  хорошо  делать  будет 
летать на космическом корабле, кто немного ошибаться на машине, а кто не будет стараться, тот на велосипеде. 
Дети сами  пишут свои имена  и сами себя могут оценивать. Таким образом, осуществляются первые шаги по 
формированию  личностных  и  регулятивных  универсальных  учебных  действий.  Особенность  процедуры 
оценивания  при  безотметочном  обучении  в  первом  классе  состоит  в  том,  что  самооценка  ученика  должна 
предшествовать  учительской оценке. Несовпадение  этих двух оценок становится  предметом обсуждения.  Как 
средство достижения эффективности урока можно выделить основные принципы формативного оценивания:  
-критериальность;  
-приоритет самооценки и взаимооценивания;  
- непрерывность;  
-гибкость и вариативность инструментария оценки;  
Критериальность. Содержательный контроль и оценка строятся на основе критериев и их показателей, 
которые должны быть однозначными, чёткими и понятными для учащихся.Критерии оценивания должны быть 
подготовлены  учителем  заранее,  а  при  необходимости,  они  могут  быть  разработаны  совместно  с  учащимися. 
Совместная разработка критериев позволяет сформировать у учащихся позитивное отношение к оцениванию и 
повысить их ответственность за достижение результата. Подготовительную работу по подготовке критериев я 
начала  с  учащимися  до  проведения  серии  последовательных  уроков.  Например,  работая  в  прописях  над 
написанием элементов букв, работу можно оценить по различным показателям:  
1)  соблюдение  наклона;  2)  высота  элементов;  3)  выдерживание  расстояния  между  элементами. 
Обучающиеся любят проверять работы своих одноклассников. Увидеть недостатки в чужой работе или на доске 
гораздо  легче,  чем  у  себя.  Учитель  имеет  ещё  одну  возможность  формирования  коммуникативных 
универсальных учебных действий. Он учит детей совместной работе,  корректным высказываниям при оценке 
работы своего одноклассника.  
Такой подход способствует снижению тревожности у обучающихся. Детям понравилось себя оценивать 
по критериям. Еще мы составляли критерии и по математике (запись цифр). К серии последовательных уроков, 
при  подготовке  критериев,  мы  подошли  умело и этап  урока  «Мозговой штурм»  по теме  «Все обо мне», дети 
оценили  результаты  групповой  работы  самостоятельно,  объективно,  с  развернутыми  комментариями.  Я  была 
очень довольна. У меня и у детей все получилось. В работу были включены все дети, пассивных не было, каждый 
переживал за свою группу.  
Приоритет  самооценки  и  взаимооценивания.  При  проведении  уроков  с  использованием  методов 
самооценивания  и  взаимооценивания  я  использовала  следующие  формы  работы:  работа  в  парах;  работа  в 
творческих  группах;  самостоятельная  работа  учащегося.  Для  оценивания  текущих  работ  целесообразно 
использовать  шкалы  (линеечки),  предварительно  указав  совместно  выработанные  критерии  оценивания. 
Подробно об этом говорится в книге Г.А. Цукерман, К.Н. Поливановой «Введение в школьную жизнь». Приведу 
пример  из  собственного  педагогического  опыта.  Например,  первоклассники  составили  звуковые  модели  слов 
шарф, яма. Оценить выполнение своей работы учащиеся могут по следующим критериям:  
а)  обозначение  звуков;  б)  характеристика  согласных  звуков;  в)  обозначение  звуков  соответствующими 
буквами.  
Нарисовав  на  доске  три  линеечки,  я  подробнейшим  образом  объясняю  значение  каждой  шкалы  и 
подписываю  ее.  Дети  рисуют  такие  же  шкалы  у  себя  в  тетради.  Далее  начинается  работа  по  каждому  из 
выбранных критериев. Для того,чтобы этот прием не стал формальным, на линеечке после детской обязательно 
должна появиться учительская оценка. После этого происходит соотнесение этих оценок. Важным моментом в 
самооценивании является рефлексивный контроль, который осуществляется учеником, т.е. обратная связь.Она 
может осуществляться как в устной,так и в письменной форме.  
В конце урока  детям очень  нравится оценивать свою работу на  «Лестнице  успеха» в виде смайликов с 
именами, звездочек, солнышек и других изображений и заполнять листочками, цветочками, яблочками «Дерево 
достижений». Название стендов подписано на трех языках.  
Вообще инструментов обратной связи очень много. В дальнейшем я более подробно с ними ознакомлюсь 
и буду применять на своих уроках.  
Непрерывность.  С  учётом  непрерывности  процесса  обучения  предлагается  перейти  от  традиционной 
оценки конечного результата к оцениванию процесса движения к результату. При этом учащийся получает право 
на  ошибку,  которая,  будучи  исправленной,  считается  прогрессом  в  его  обучении.  Так  на  этапе  выполнения 
задания  «Третий  лишний»  по  теме:  «Части  растения»  на  уроке  Естествознания  я  использовала  сигнальные 
карточки: зелёный – я задание выполнил самостоятельно; жёлтый - испытывал небольшие затруднения; красный 

183 
 
– нужна помощь. Это помогает мне как учителю своевременно оказать помощь ребёнку, а ученику не испытывать 
тревоги. Он знает, что на помощь ему придёт или учитель, или другие ребята.  
Гибкость  и  вариативность  инструментария  оценки.  В  своей  практике  я  стараюсь  использовать 
разнообразные  методы  формативного  оценивания,  повышающие  учебную  мотивацию.  Блек  и  Д.  Уильям 
отмечают,  что  «Оценивание  глубоко  влияет  на  мотивацию  и  самоуважение  учащихся,  что,  в  свою  очередь, 
оказывают важное влияние на учебу».  
Для поддержания высокой учебной мотивации я каждый урок начинаю с «Круга радости» или «Стартера», 
где звучит девиз урока. Деление на группы разными способами тоже поднимает настроение детей. Использовала 
мини-тренинги «Это здорово!», занимательные физминутки, позитивные видеоролики, связанные с темой урока, 
занимательный материал в виде загадок и интересных фактов из жизни животных,познавательные игры «Третий 
лишний», «Доскажи словечко» ситуации спора и дискуссии, анализ жизненных ситуаций (боюсь животных за то, 
что…,люблю животных за то, что…).Применяю различные формы коллективной деятельности: парная («Пилот 
и навигатор», групповая (стратегии РКМЧП «Мозговой штурм», «Диаграмма Венна», деление на группы). При 
отборе  учебного  содержания  стараюсь  учитывать  следующие  моменты:  доступность  информации;  учебный 
материал  по  содержанию  обязательно  должен  опираться  на  прошлые  знания  учащихся,  но  в  то  же  время  он 
должен  нести  новую  информацию.  Способ  оценки  индивидуальных  достижений  учащихся  может  служить 
«портфолио».Впервые этот способ оценивания был использован в США в 80-е годы XX столетия. Портфолио в 
переводе  с  итальянского  означает  «папка  с  документами».  Результаты  каждой  работы  отражаются  в 
индивидуальном оценочном листе, который помещаем в портфолио. Мы завели портфолио на каждого ребенка. 
В нем демонстрируются все возможные виды достижений по каждому предмету, достигнутых за определенный 
период  не  только  в  процессе  обучения,  но  и  в  более  широком  социальном  контексте.  А  родители  могут 
самостоятельно проследить результаты своего ребенка. В своей деятельности я использую различную словесную 
оценку,  например:  Похлопайте  все  Арману,  за  прекрасный  ответ!»  «Артем!  Твоя  работа  достойна  высокой 
оценки». Показываем кулачек с большим пальцем вверх.  
Формативное  оценивание  отражает  уровень  личностного  развития  учащихся,  как  самостоятельность, 
ответственность,  коммуникативность,  умение  работать  в  группе,  отношение  к  учебному  предмету,  уровень 
прилагаемых усилий, индивидуальный стиль мышления.Подводя итог вышесказанному, хочется отметить, что 
применение  принципов  и  методов  формативного  оценивания  дает  возможность  моим  ученикам  улучшить 
процесс  обучения.  Обратная  связь  позволяет  мне  находить  более  эффективные  методы  для  реализации 
поставленных учебных целей, тем самым мотивируя учеников на активное включение в процесс обучения.  
В  дальнейшей  своей  практике  я  обязательно  продолжу  работу  над  применением  различных  видов 
оценивания, буду изучать соответствующую литературу, пробовать, искать - и, думаю, у меня получится.  
Процесс формирования патриотизма начинается в семье, а любовь к Родине – его финал. «Мәңгілік ел» – 
это укрепление независимости страны, это единые интересы нации, наши общие ценности, стремление жить в 
свободном и процветающем государстве. Нам учителям необходимо воспитывать в каждом школьнике чувство 
гордости за свою Родину, объясняя им, что за 25 лет суверенного развития, Казахстан вошел в число 50 самых 
развитых стран мира, досрочно реализовал Стратегию-2030, начал осуществление Стратегии-2050, Плана нации 
"100 конкретных шагов: современное государство для всех.  
 
Использованная литература: 
1. Руководство для учителя АОО «Назарбаев Интеллектуальные школы», 2016г.  
2. Centre.ipksko.kz Пшенова Т.Н. «Формативное оценивание как важный аспект начального обучения».  
3. nsportal.ru Байжуманова И.В. «Формативное оценивание как способ повышения эффективности обучения».  
4. Г.А. Цукерман, К.Н. Поливановой «Введение в школьную жизнь».  
5. Досжанова Д.Ж. «Применение методики оценивания обучения и оценивание». 
 
 
КӘСІБИ ПЕДАГОГТЫҢ ДАМУЫ: ДӘСТҮРЛЕР МЕН ӨЗГЕРІСТЕР 
 
Наурызова Г.І., 
№59 ЖББМ, Қурайлы ауылы 
 
Мұғалім өзінің білімін үздіксіз көтеріп  
 отырғанда ғана мұғалім,  
 оқуды ізденуді тоқтатысымен 
 оның мұғалімдігі де жойылады.  
К.Д.Ушинский 
Армысыздар, ардақты әріптестер! 
Добрый день, дорогие коллеги! 
Good afternoon, dears colleagues! 
Бұлай амандасуымның сыры бәріңізге түсінікті деп ойлаймын. ХХІ ғасыр - инновациялық технологиялар 
мен жаңалықтар ғасыры. Қазіргі кездегі шапшаң жүріп жатқан жаһандану үрдісі әлемдік бәсекелестікті күшейте 
түсуде. Бұл уақыт - білімдінің уақыты. Сондықтан жас ұрпаққа, жас буынға жаңаша білім беру жолында түбегейлі 

184 
 
өзгерістер  жүріп  жатыр.  Жеке  тұлға,  яғни,  дарынды,  шығармашылық  тұлға  қалыптастыру  білім  мен  тәрбие 
берудегі мемлекеттік істің ең маңыздысы. Мақсатты білім беру – тұлға дамуын жүзеге асыратын мәселе. Адамзат 
баласының өз ұрпағын оқыту тәрбиелеудегі ең озық тиімді ізденістерін, тәжірибелерін жалғастырып, тың жолдар 
іздеу педагогиканың озық үлгілерін жаңашылдықпен дамыту жалғаса бермек.  
Қоғам дамуының жаңа кезеңінде ұстаздар қауымының алдында жаңа міндеттер тұр. Сырт көзге мұғалім 
ісі қарапайым бір қызмет көрінгенмен, тарихтағы ең ұлы істің бірі екенін мойындауымыз керек. Маңдайымызға 
біткен біртуар азаматтарымыздың бірі Мағжан Жұмабаев «Әрбір елдің келешегі мектебіне байланысты» деп 
айтып өтсе, Ахмет Байтұрсынұлы « Мұғалім қандай болса, мектебі һәм сондай болмақшы. Мектепке керегі 
– білімді, педагогика, методикадан хабардар , оқыта білетін мұғалім » деген екен. Яғни, бәсекеге қабілетті, 
рухы биік ұрпақ тәрбиелеу жаңа формация мұғалімінің еншісіне тиері анық. Ағылшын ойшылы Джон Дьюидің 
«Егер  біз  бүгін  кешегі  дәстүрмен  оқытатын  болсақ,  онда  ұрпағымыздың  болашағын  ұрлаймыз»  деген 
пікірі мұғалімдердің кәсіби біліктілігін заман талабына қарай үздіксіз көтеріп, уақыт ағымына ілесіп отырудың 
қажеттілігін байқатады.  
Мейлі  ауыл  мектебінде,  мейлі  қала  мектебінде  болсын  ұстаздар  қауымы  дәстүрлі  білім  берумен 
шектелмей,  оқытудың  жаңа  әдіс-тәсілдерін оқыту  процесіне  енгізуді  қолға  алу  қажет.  Жаңа  технологияларды 
оқыту  процесінде  қолдану  бұл  сәнге  ілесу  емес,  білім  сапасын  арттырудың  тиімді  жолдарының  бірі  және 
болашаққа жасалған қадам деп қабылдауымыз керек деп есептеймін.  
Қазіргі  таңда  қоғам  талабына  сай  шебер  мұғалім  болу  заман  талабы  болып  тұрғаны  анық.  Ал  жаңа 
формация  мұғалімі  қандай  болу  керек?  Бұл  туралы  Елбасының  өзі  «Жаңа  формация  педагогы  -  рухани 
дамыған әрі әлеуметтік тұрғыдан есейген, педагогикалық құралдардың барлық түрлерін шебер меңгерген 
білікті  маман,  өзін  -  өзі  әрдайым  жетілдіруге  ұмтылатын  шығармашыл  тұлға.  Ол  жоғары  білімді 
шығармашыл тұлғаны қалыптастырып, дамыту үшін жауапты» деген екен. Ал Қазақстан Республикасының 
жаңа  педагогикалық  білім  беру  тұжырымдамасында:«Жаңа  формация  мұғалімі  кәсіби  дағды  мен 
педагогикалық дарыны қалыптасқан жаңалыққа құмар, рухани дүниесі бай, шығармашылықпен жұмыс 
істейтін  жеке  тұлға» деп  көрсетілген.  Яғни,  жаңашыл  кәсіби  педагог  заманауи  білімдерді,  технологияны, 
ұстанымдарды игерген кәсіби деңгейі жоғары, қарым- қатынас нормаларын меңгерген болуы шарт.  
Бүгінгі  күні  замануи  ақпараттық  құралдарды  меңгермеген  мұғалім  «ескі  көзқарастағы»  мұғалім  боп 
саналады.  Сондықтан  жаңа  формация  мұғалімі  құзырлықтың  төрт  түрі:  арнайы,  әлеуметтік,  білім  беру, 
ақпараттық құзырлықты игерген болуы тиіс. Сол құзырлықтарды игеріп қана қоймай, шеберлікпен өз кәсібінде 
пайдалана  білуі  де  шарт.  Мұғалім  ақпарат  беруші,  бақылаушы,  тексеруші,  жазалаушы  қызметінен  арылып, 
керісінше ізденуші, зерттеуші, өнертапқыш, шығармашылықпен жұмыс істейтін жаңашыл болуы керек. Жаңа 
формация ұстаздарының алдында тұрған мақсат - жаңа оқыту технологияларын, әдіс-тәсілдерін басшылыққа 
ала  отырып шәкіртінің  пәнге  деген  қызығушылығын  арттыру, сапалы  білім беру, өз  бетінше  ізденуге  үйрету, 
шығармашылыққа баулу, бойындағы дарынын ашу, «Мен» менталитетін қалыптастыру. Мұғалім жеке тұлғаға 
көтерілмей, мұндай зор мақсатқа жету мүмкін емес.  
Оқу  -  тәрбие  үрдісін  ізгілендіру,  технологияландыру  әр  мұғалімнен  ғылыми  еңбекті  талап  етеді. 
Педагогика, технология әлеміндегі жаңалықтарға үңілу, оны зерделей, зерттей отырып іс - тәжірибеге пайдалану, 
өзінің технологиясын қалыптастыру - заман талабы, заман ағымына ілесу де оңай емес. Мұғалімнің кәсіби білігін 
шыңдаудың  үздіксіздігі  оның  шығармашылық  қабілетінің  дамуының  кепілі  және  өзіндік  жеке  педагогтік 
тәжірибесінің дамуының алғы шарты болып табылады. Ұстаздың кәсіби шеберлігінің негізі, ең алдымен оның 
өмірге көзқарасымен айқындалады. Екіншіден, әр педагог өз пәнін жетік біліп, ойын оқушыларға жетесіне дейін 
жеткізуі білуі керек, біліммен қатар шәкіртінің көкірегіне адамгершілік, әдеп, дағды, кішіпейілділік, тәрбиелік, 
тәртіп секілді жақсы қасиеттерді ұялата алуы тиіс. Үшіншіден, оқыту мен тәрбиелеудің әдіс тәсілдерін міндетті 
түрде  меңгеруі  шарт.  Қазіргі  заман  талабына  сай  білім  ордаларына  осындай  ойшыл,  зерттеуші,  практикалық 
қызметте педагогикалық үйлестіруді шебер меңгерген психолог-педагогтік диагностика қоя білетін іскер мұғалім 
қажет. 
Заман  өзгерді,  адамдардың  көзқарастары  да  өзгеше.  Бүгінгі  шәкіртті  де  кешегі  оқушымен  салыстыра 
алмайсың,  олардың  сұраныстары  да  мүлдем  басқаша.  Соған  сай  ұстаздардың  да  жан-жақты,  ғаламторды 
меңгерген, әлемдік білімге сай, мәдениеті жоғары болуы шарт.  
Заман  талабы  -  оқу  үрдісін  қарқынды  әдіспен  ұйымдастыру.  Ендеше  инновациялық  технологиялардың 
қолдану  арқылы  сапалы  білімге  қол  жеткізу  әр  мұғалім  алдындағы  маңызды  міндет  екендігін  естен 
шығармауымыз қажет. Ал ол үшін ұстаздар үнемі ізденіп, кәсіби біліктілігін дамытып отыруы қажет. Өз ойымды 
шығыс ойшылы Али Апшеронидің «Педагог өзі үнемі ізденіп, білім көкжиегін кеңейтіп отырмаса, шәкіртінің де 
еңбегінің жемісін көре алмайды» деп пікірімен аяқтағым келеді.  
Үйренуден,  ізденуден  жалықпай,  ұлағатты  ұрпақ  тәрбиелеу  ісінде  алға  қойған  мақсаттарымызға  жетіп, 
еңбегіміздің жемісін көрейік! 
 
Пайдаланылған әдебиеттер: 
1.Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы. Алматы, 2008 
2.  Жаңа  формациядағы  педагогтың  жеке  элитарлы  тұлғалық  үлгісімен  іс-әрекетінің  психологиялық 
ерекшеліктері.// «Педагогика және психология» атты ғылыми-әдістемелік журнал. №1 – Алматы, 2009 
 
 

185 
 
КӨПТІЛДІЛІК – ҚАЗІРГІ ЗАМАН ТАЛАБЫ 
 
Танжарықова Венера Жұмамұратовна, 
Ақтөбе қаласы, № 23 ОМЛ 
  
Бүгінгі таңда елімізде «көптілділік» мәселесі көкейкесті мәселелердің бірі болып саналады. Елбасымыз 
сол үшін де үштұғырлылығын міндеттеп отыр. Халқымыздың тәуелсіздік туын желбіреткелі бері, түрлі елдермен 
іскерлік қарым-қатынас орнатып келеді. Тәуелсіз мемлекетіміздің қол жеткізген игіліктерінің бірі – дүниежүзілік 
аренаға  еркін  шығып,  әлемдік  өркениеттің  озық  үлгілерімен  танысып,  оларды  өз  еліміздің  экономикасын 
нығайтуға,  медицина,  ғылым  және  білім  беру,  қоғамдық-әлеуметтік  салалардың  іргесін  кеңейтіп,  заманауи 
технологиялармен жабдықтауға жаңа мүмкіндіктердің туындауы болды. Бұл арада білімді ұрпақ, білікті маман 
мәселесі бой көтереді.  
Көптілділік,  полилингвизм  –  нақтылы  коммуникативтік  жағдайдың  әсер  етуімен  белгілі  бір  әлеуметтік 
ортада, мемлекетте үш, одан да көп тілде сөйлей білушілік. Көптілділіктің үш тілді меңгеру дәрежесі сол адамның 
немесе бүтіндей халықтың өмір сүрген тілдік ортасы, әлеуметтік, экономикалық, мәдени өмірі, тұрмыс-тіршілігі 
секілді  көптеген  факторларға  байланысты.Көптілділік  –  бүгінгі  заман  талабы.  Бір  халықтың  мәдениетін 
басқаларымен  салыстыру  арқылы  ғана,  әлем  суретін  әр  қилы  әрі  тұтас  көруге  мүмкіндік  беретін  ұлттық 
мәдениеттің күллі ерекшеліктерін, барша құндылықтарын сезінуге болар еді. Еліміз бен жерімізге ие болатын 
жастар үш тілді де қатар меңгеруі тиіс. Көптілді білім – көпмәдениетті тұлғаны қалыптастырудың өзегі. Бүгінгі 
таңда көп тілді оқыту және оқып үйрену – жас ұрпақтың білім кеңістігінде еркін самғауына жол ашатын, әлемдік 
ғылым құпияларына үңіліп, өз қабілетін танытуына мүмкіндік беретін қажеттілік. Үш тілді оқу – заман талабы 
десек, оның негізгі мақсаты: бірнеше тілді меңгерген, әлеуметтік және кәсіптік бағдарға қабілетті, мәдениетті 
тұлғаны дамыту және қалыптастыру. Атап айтатын болсақ, олар: қазақ тілі – мемлекеттік тіл, орыс тілі – қарым-
қатынас тілі және ағылшын тілі – дамыған мемлекеттермен терезе теңестіріп, солардың қатарына қосылу үшін 
қажет.  Қарапайым  тілмен  айтқанда,  қазақ  тілін  дамыту  керек,  орыс  тілін  қолданамыз  және  ағылшын  тілін 
үйренеміз. Қазақ тілі – мемлекеттік тіл, ал орыс тілі мен шетел тілін білу тұлғаның ой-өрісін кеңейтеді, оның 
«сегіз қырлы, бір сырлы» тұлға болып дамуына жол ашады, ұлтаралық қатынас мәдениетін, толеранттілігін және 
планетарлық  ойлауының  қалыптасуына  мүмкіндік  туғызады.  Маманға  шет  тілін  меңгеру  кез-келген  шетелдік 
ортада  өзін  еркін  ұстап,  жаңа  кәсіптік  ақпараттар  легіне  немесе  жалпы  ақпараттық  ғаламшарға  бейімделу 
мүмкіндігіне ие болады.  
Халқымыз  ежелден  тіл  абыройын  биік  көтеріп,  «Өнер  алды  –  қызыл  тіл»  деп,  сөз  өнерін  бар  өнердің 
алдына қойып, жоғары бағалаған. Әдетте тіл жөнінде, тіл – адамдар ара қарым-қатынас жасау құралы, оған жай-
жадағай  анықтама  берілгенімен,  іс  жүзінде  тіл  тек  адамдар  ара  қарым-қатынас  жасау  құралы  ғана  болып 
қалмастан, қайта одан да маңыздысы, ол белгілі бір ұлттың ұлттық сана-сезімі, халықтың халықтық қасиеті, оның 
жалпы  тарихы,  әдет-ғұрпы,  мәдениеті  қатарлыларды  тұтастай  өз  бойына  қамтып  жататын  күрделі  ұғым. 
Сондықтан  тіл  мейлі  қайсы  ұлттың  болмасын  тарихы  мен  тағдырының,  тәрбиесі  мен  тағылымының,  бүкіл 
халықтық болмысының баға жетпес асылы, сарқылмас құнды қазынасы, ұлт рухының ұйтқысы болып келген. 
Көп тілді меңuерген адам әуелі өз тілінде ой қорытып, туған халқына өнеге болып, өзге жұртпен бәсекеде ырықты 
орынды  иелеп,  сан  мәдениетті  санасына  салып  сараптай  алса,  онда  ол  өз  өмірін  қалайда  мағыналы  өткізетін 
айтулы тұлға болып жетілері хақ. 
Тіл – халықтың ең басты қазынасы. Үш тұғырлы тіл саясатын қолға алсақ та, өз еліміздің ішінде қазақ тілін 
өгейсітуге болмайтынын әсте естен шығаруға болмайды. Тіл білу – байлық. Бірақ бұл үш тілдің тұғыры бірдей 
деген сөз емес. Қазақстанда бір ғана тұғырлы тіл бар, ол мемлекеттік тіл – қазақ тілі. Тұғыр сөзі «діңгек, қазық» 
деген  мағынада  қолданылады.  Бір  шаңырақты  көтеру  үшін  үш  діңгек  керек  емес.  Бір  діңгекпен  көтерген 
шаңырақтың  жан-жағынан  уықтар  қадалып,  оның  беріктігін  қамтамасыз  етеді.  Біздің  алтын  діңгегіміз, 
тұғырымыз  –  қазақ тілі,  ал  жан-жағынан өзге тілдер мемлекеттік  тілді қолдап  уық секілді қадалады.Еліміздің 
егемендік  алып,  тәуелсіз  еліміздің  өсіп  келе  жатқан  жас  ұрпағына  өз  Отанының  мемлекеттілігінің  кепілі  – 
мемлекеттік  тілді,  яғни  қазақ  тілін  құрметтеуге  баулу,  сол  арқылы  еліміздің  саяси  тұрақтылығын  арттыру  – 
мемлекетіміздің  бүгінгі  тілдер  саясатының  стратегиялық  нысандарының  бірі.  Ұлттық  тіл  өз  мәртебесіне  ие 
болып, мемлекеттік тіл аталып отырғанына да көп уақыт болған жоқ. Осы кезеңде жас мемлекетіміздің тарих 
көшінен қалып қоймай, өркениетті елдердің қатарында болып тұрақтануы үшін әлемдік деңгейде қазақ ұлтын 
таныту үшін оның ұлттық болмысын көрсететін рухани дүниелерді, бай мұраны таныту қажет.  Соның ішінде 
баға  жетпес  мұра  –  ана  тілінің  мерейін  асқақтатып,  оның  даму  процесін  танып  білуде  жан-  жақты  зерттеу 
жұмысын жүргізу – бүгінгі күн талаптарының бірі.  
 Мемлекеттік  тілді  меңгеру  –  әр  қазақстандықтың  борышы  әрі  міндеті  екендігін,  қазақ  тілі  ертеңгі  күні 
оның маман болып, үлкен өмірге араласқанда қоғамдағы қызметіне көмегін тигізетіні, жұмысы мен күнделікті 
өміріне  қажеттігі  жарайтынын  туралы  түсінікті  қалыптастыра  отыра,  мемлекеттік  тілде  өтілетін  әр  шараға 
жауапкершілікпен  қарап,  белсенді  түрде  қатысулары  қажет  екендігі  жан-жақты  түсіндіріледі.  Мақсатымыз  – 
қазіргі заман ағымына сай бәсекеге қабілетті білімді де білікті, жоғары интеллектілі тұлға тәрбиелеу.  
 Үштұғырлы  тіл  өмірлік  қажеттіліктен  туындаған  идея.  Қай  заманда  болсын,  бірнеше  тілді  меңгерген 
мемлекеттер мен халықтар өзінің коммуникациялық және интеграциялық қабілетін кеңейтіп отырған. Сондай-
ақ,  бүгінгі  Еуропада  да  көп  тілді  меңгерушілік  жалпыға  ортақ  норма  болып  саналады.  Яғни,  бүгінгі  таңда 
Қазақстан үшін үштұғырлы тіл – елдік бәсекеге қабілеттілікке ұмтылуда бірінші баспалдағы. Өйткені, бірнеше 

186 
 
тілде еркін сөйлей де,  жаза да білетін қазақстандықтар өз елінде де, шетелдерде де бәсекеге қабілетті тұлғаға 
айналады.  
 

жүктеу/скачать 3,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: